Lífið að færast í samt horf

Lífið er að færast aftur í samt horf hérna á Selfossi, enda ekki verið neinir verulegir skjálftar í dag.  Það er líka orðið lengra bil á milli smáskjálftanna og ég vona að þessi skjálftahrina sé nú að fjara út.

Það sem er óvenjulegt við þessa skjálftahrinu hér við Selfoss, er hversu lengi hún stóð og hversu tíðir og nánast samfelldir skjálftarnir voru.   Áður hafa komið skjálftahrinur á Selfossi, en þá hefur yfirleitt verið lengra á milli skjálfta. 

Stöðugur skjálftaórói

Sit við tölvuna og bíð eftir næsta smáskjálfta.  Það er búinn að vera nánast stöðugur skjálftaórói í kvöld.  Reikna með að sitja og fylgjast með a.m.k. næstu klukkutíma.  Mæli með því að fólk hugi að dýrum sínum sem geta orðið skelkuð eins og mannfólkið. Skjálftarnir eru ekki mjög stórir en finnast mjög vel enda einungis í rúmlega km eða nokkurra km fjarlægð.  Það hefur þó ekki neitt dottið úr hillum ennþá, og fólk heldur sig ennþá innandyra, en hvort að mönnum verður mjög svefnsamt í nótt er annað mál.

 

Loma Prieta jarðskjálftinn við San Fransisco 1989 og fleira um jarðskjálfta

Þann 17.október 1989 kom nokkuð stór jarðskjálfti við Loma Prieta og hafði hann talsverð áhrif í San Fransiscoborg.  Það kom þó í ljós að timburhús, ef þau voru vel byggð, stóðu sig betur í jarðskjálftanum heldur en steyptar byggingar.  Vegir hins vegar fóru illa út úr þessum jarðskjálfta sem átti rætur sínar að rekja til hins gríðarstóra San Andreas misgengis.

Um 30.000 jarðskjálftar sem menn finna fyrir verða á ári hverju í veröldinni.  Af þeim eru einungis um 75 stórir skjálftar.  Stærsti skjálfti sem orðið hefur síðan að skráningar hófust var hugsanlega í Shensi, Kína árið 1556.  Þá fórust um 830.000 manns.   Síðan að mælingar hófust hefur stærsti skjálftinn mælst 8,5 - 8,6 á Richter og varð hann í suðurhluta Chile árið 1960.

Í jarðskjálfta bylgjast jörðin og P-bylgur og S-bylgjur berast frá upptökum skjálfta (epicenter) út í allar áttir.  Eftir því sem jarðskjálftinn er fjær, verða áhrifin minni.  Jarðskjálftar á Íslandi eru yfirleitt frekar grunnir miðað við jarðskjálfta t.d. í Japan.  Íslensku skjálftarnir verða því að öllu jöfnu ekki eins stórir eins og skjálftar sem eiga sér rætur mjög djúpt í jarðskorpunni eða í trogum þar sem úthafsskorpa fer undir meginlandsskorpu.  

Ísland er samansett úr nokkrum flekum sem eru á sífelldri hreyfingu.   Landið gliðnar um u.þ.b. 2 cm á ári, en gliðnunin er ekki samfelld heldur á hún sér stað í hrinum.  Spenna byggist upp í jarðskorpunni og ef bergið er mjög sterkt, hrekkur það í jarðskjálfta.  Því veikara og deigara sem bergið er, því minni líkur eru á stórum skjálftum.  

Sum svæði á landinu eru virk skjálftasvæði, önnur ekki.  Ísland er eftir sem áður eldfjallaeyja á heitum reit og því getur áhrifa jarðhræringa og eldsumbrota gætt víða um land þótt ekki verði jarðhræringar nema á virkum svæðum.

 

Að baka smákökur í jarðskjálftahrinu

Í dag hef ég gert dálítið sem ég hef aldrei gert áður.  Það er að baka smákökur í skjálftahrinu.  Jörð hefur skolfið dálítið hér á Selfossi síðustu klukkustundirnar, og mátti heyra postulínið hristast örlítið til í glerskápnum í stofunni.  Ekki sá ég þó að þetta hefði haft áhrif á smákökurnar.

Af því að ég er jarðfræðingur veit ég náttúrulega að það er alltaf von á þeim stóra, þ.e. skjálfta upp á 6 á Richter.  Og ef skjálftahrina er í gangi hef ég alltaf varann á.  

Ef fólk lendir í stórum jarðskjálfta skal það reyna að fara út í horn, eða fara í næstu dyragætt.  Ef það getur það ekki skal það reyna að vara sig á fallandi hlutum og skápum sem gætu oltið um koll.  Í algjörri neyð getur borgað sig að skríða undir næsta borð þ.e.a.s. ef þakið virðist vera að hrynja.

Ég veit að þetta hljómar rosalega dramatískt, og í alvöru jarðskjálfta geta sennilega fæstir gert nokkuð af því sem þeir ættu að gera, en ég tel samt rétt að fræða fólk um þetta svona í tilefni þess að við lifum á virku eldfjallasvæði ofan á heitum reit, og þess vegna aldrei að vita hvaða jarðhræringar eða eldgos eru handan við hornið.

Virkjanasinni hefur aldrei þurft að svara þessari spurningu!

Vísindamenn sem vinna sín vísindastörf, en eru einnig á móti virkjunum, hafa verið spurðir hvort að þeir séu ekki að láta skoðanir sínar hafa áhrif á vísindarannsóknir sínar.

ALDREI HAFA VIRKJANASINNAR VERIÐ SPURÐIR SLÍKRA SPURNINGA?

Aldrei hafa þeir verkfræðingar og vísindamenn sem vinna að því að virkja á Íslandi verið spurðir að því hvort að þeir séu að láta persónulega hagsmuni t.d. fjárhagslega eða pólitískan þrýsting ákv. stjórnmálaafla stjórna gjörðum sínum. Samt er augljóst mál að margir græða persónulega á þeim framkvæmdum sem hér um ræðir.

T.d. var Kárahnjúkavirkjun skipt upp bróðurlega á milli allra stóru verkfræðistofanna til þess að passa það að allir fengju nú bita af kökunni.  En auðvitað voru þessir menn bara að vinna vísindalega en ekki að láta persónulega hagnaðarvon hafa áhrif á niðurstöður sínar þegar þeir skrifuðu t.d. umhverfismat.

Er ekki kominn tími til að kippa mönnum inn í raunveruleikann og taka lokið af spillingunni í kringum Kárahnjúka og annað virkjana og græðgisbrask undanfarinna ára? 

Baráttan heldur áfram

Baráttan gegn eyðileggingu náttúru og umhverfis jarðarinnar heldur áfram.  Þótt Landsvirkjun ætli að virkja við Urriðafoss og OR ætli að virkja við Bitru er baráttunni engan veginn lokið.  Baráttan gegn virkjunum á Íslandi er sama barátta og er háð gegn eyðingu regnskóganna í Brasilíu.  Einnig er baráttan gegn loftslagsbreytingum og eyðimerkurmyndun um allan heim af sama meiði.

Umhverfishreyfingin á Íslandi hefur vaxið mikið á undanförnum árum og á eftir að vaxa enn.  Æ fleiri átta sig á því að ekki er hægt að ganga endalaust á auðlindir jarðar, einhvers staðar verður að spyrna við fótum og skilja eftir svæði sem eru ósnert.  Án ósnertrar náttúru líður manninum illa og samfélög mannsins byggja einnig á þeirri þjónustu sem ósnortna náttúran veitir.  Ef ósnortnum svæðum er fórnað, vistkerfum slátrað endar með því að hrikta fer í stoðum hagkerfisins og samfélagsins í heild.  Við verðum að skilja eftir orku og auðlindir fyrir börnin okkar og barnabörnin.  Að öðrum kosti verður ekkert eftir fyrir þau að lifa á.

Það skal ítrekað að baráttan fyrir verndun náttúrunnar er maraþonhlaup en ekki spretthlaup.  Við eigum eftir að hlaupa langan spöl áður en lífríki jarðar verður bjargað.  Við eigum eftir að ganga í gegnum dimman dal, en að baki hans skín ljósið eins og fyrirheit um hina grænu jörð sem mun einhvern tímann verða að veruleika. 

Náttúruskáldið Jónas Hallgrímsson

Jónas Hallgrímsson er ekki einungis þjóðskáld Íslendinga heldur er hann einnig einn merkasti náttúrufræðingur sem landið hefur átt.  Eftir hann eru m.a. eftirfarandi línur:

Þú stóðst á tindi Heklu hám

og horfðir yfir landið fríða,

þar sem um grænar grundir líða

skínandi ár að ægi blám,

Nú skýtur skökku við að sama ríkisstjórn og heldur nú upphafna hátíðarsamkomu í Þjóðleikhúsinu í minningu Jónasar Hallgrímssonar, skuli ætla að virkja þær skínandi ár sem renna að ægi blám.  Þar á ég einkum við Þjórsárvirkjanir og Hellisheiðarvirkjanir (einkum Bitruvirkjun) sem Sjálfstæðisflokkurinn er ákveðinn í að knýja í gegn, þrátt fyrir kröftug og eindregin mótmæli heimamanna.  

Mér er misboðið að minning Jónasar Hallgrímssonar skuli svert með þessum illyrmislegu og ljótu virkjunum sem munu afskræma það land sem Jónas elskaði.  Þau öfl og þeir menn sem vilja misþyrma landinu með virkjanaframkvæmdum eru ofurseldir peningavaldinu og viðsjárverðum erlendum öflum.  Í stað danakóngs sem ásældist auð Íslands á öldum áður, eru núna erlendir auðhringir eins og Rio Tinto, Alcan og Alcoa sem ásælast íslenskan jarðhita og íslenskar ár.  

Við skulum minnast Jónasar Hallgrímssonar með því að hafna öllum frekari virkjanaframkvæmdum á Íslandi næstu 100 árin.

 

Faðir Mozarts

Faðir Mozarts, Leopold Mozart, aðstoðar kapellumeistari, var tónlistarmaður og tónskáld.  Hann taldi sig bara nokkuð gott tónskáld þ.e. þangað til að hann fór að fylgjast með framförum sonarins.  Í fyrstu gladdist faðirinn mikið yfir góðu tóneyra og tónelsku sonarins, en síðan brá honum skyndilega mikið þegar hann kom að hinum sex ára gamla Wolfgang Amadeus þar sem hann var að semja píanókonsert.  Faðirinn tók píanókonsertinn, skoðaði og grét.  Hann gat ekki annað.  Hann vissi að hann stóð frammi fyrir einhverju sem var svo óskiljanlegt, stórfenglegt og fagurt að því var ekki hægt að lýsa með orðum.  Það vakti einnig furðu föðurins að það var eins og drengurinn vissi alla leyndardóma tónlistarinnar áður en honum hafði verið sagt frá þeim.  Leopold Mozart hætti sjálfur öllum tónsmíðum, enda fannst honum þær nú lítilfjörlegar miðað við það sem sonurinn var að gera.  Í staðinn einbeitti hann sér að uppeldi sonarins. 

Leopold Mozart lýsir undrun sinni og stundum hálfgerðri skelfingu yfir framförum sonarins í þeim bréfum sem varðveist hafa.  Það var örugglega mikil hamingja að eignast barn eins og Mozart en það má líka að segja að faðirinn hafi fengið ansi viðamikið verkefni í hendur.  Segja má um tónlist Mozarts eins og Schuberts, Beethovens og fleiri að hún komi "beint frá Guði!"

Miserere eftir Allegri

Kórverkið Miserere eftir Allegri er alltaf sungið í sixtínsku kapellunni í Vatikaninu.  Lengi vel var bannað að skrifa verkið niður, en Wolfgang Amadeus Mozart nokkur, hann hlustaði á það, lagði það á minnið í heild sinni og skrifaði niður eftir minni.  Ég hef orðið þeirrar gæfu aðnjótandi að fá að syngja brot úr þessu verki.  Ég segi brot, af því að verkið er ansi langt, og nokkuð krefjandi í flutningi.  Þetta verk rifjaðist upp fyrir mér þegar ég fann gömlu kórnóturnar mínar í bílskúrnum um daginn.  Það er afskaplega gaman að syngja Allegri, og ótrúlegt að Mozart skyldi hafa getað munað verkið í heild sinni eftir að hafa heyrt það bara einu sinni.

Annars er ég í miklu tónlistarskapi núna, kannski er það mjálmið í kettinum sem er svona músíkalskt en allavegana, án tónlistar væri lífið svo afskaplega mikið fátækara. 

Orkuveitusápan - spillingin eykst

Nú segja gárungarnir að Árni Sigfússon sé búinn að setja hluta af sparifénu í Geyser Green Energy og orðinn einn af eigendunum. Kárahnjúkar eru komnir nokkra milljarða fram úr áætlun en aðalbókari Landsvirkjunar er ekki alveg viss um hvort að þetta séu raunverulega auka núll eða kannski bara flugnaskítur á pappírunum. Auk þess er svo erfitt að lesa þessa pólsku, ítölsku og kínversku verktakareikninga og breyta þeim yfir í dollara.  

Íslenska ríkisstjórnin ætlar að halda áfram að losa koltvíoxíð út í andrúmsloftið enda löngu búið að sanna með landlæknisnefnd að loftslagsbreytingar eru afskaplega góðar á Íslandi en bara voðalega vondar í útlöndum.  Við munum geta farið í sólbað, ræktað korn, og borðað vínber á meðan öll Jörðin brennur annarsstaðar.   Þetta hlýtur að vera satt af því að nefndin sagði þetta.

Síðan er olíuverð alltaf að hækka og OPEC fundir þykja nú aftur fréttaefni í heimspressunni.  Bráðum verður sendur leiðangur af stað til þess að leita að olíu í öðrum sólkerfum.  Nú skipta grænu karlarnir frá Mars engu máli nema þeir hafi ummyndast yfir í eldsneyti.  Það skyldi þó aldrei vera gas á Io?

Hannes Smárason er ennþá að leita að skiptimynt í stöðumælinn og Landsvirkjun er að hugsa um að semja við NASA um jarðhitavinnslu á Io sem er eitt af tunglum Júpíters.