Í draumi sérhvers manns

Í draumi sérhvers manns er fall hans falið sagði skáldið og mig hefur lengi dreymt um það að bjarga veröldinni.  En upp á síðkastið hef ég verið hálf lasin, bara slöpp og einhvern veginn ekki í stuði til þess að leika Móður Theresu eða Nelson Mandela.  Öll baráttu- og góðgerðarstarfsemi hefur því þurft að sitja á hakanum.  Auk þess hef ég verið að lesa Birting eftir Voltaire og er alltaf að komast meira og meira á þá skoðun að mannkyninu sé bara ekki við bjargandi. 

Ekki það að homo sapiens sapiensis er einungis um 150.000 ára þannig að hann hefur ekki verið lengi á Jörðinni.  Þessi dýrategund, hinn "vitiborni" maður, virðist hins vegar vera á góðri leið með að tortíma sjálfum sér um aldur fram,  ekki síst hin sjaldgæfa undirtegund homo sapiens sapiens islandisensis.  Undanfarna mánuði eru menn farnir að tala um kreppu og óáran og hefur sjaldan heyrst eins mikill barlómur bæði í Bandaríkjunum og í Evrópu.  Ástandið er þó sérstaklega slæmt á Íslandi þar sem skuldugasta þjóð heims býr miðað við höfðatölu.

Ég get þó huggað einhverja með því að þótt mannkynið þurrkist e.t.v. út af sjálfs síns völdum,  þá munu dreifkjörnungar, bakteríur, frumstæðir fjölfrumungar og skordýr lifa áfram.  Það er því smá sjéns að endurfæðast sem flatormur í næsta lífi, þ.e. hjá þeim sem eru svo bjartsýnir að trúa á næsta líf.  Aðrir verða að láta sér nægja að ganga inn í hringrás náttúrunnar sem efnasambönd og enda kannski sem hluti af látlausum fífli sem brosir á móti sól.  Síðan eru það náttúrulega þeir fáu sem munu sjá dýrð himinsins en um það verður ekki rætt nánar hér enda um leyndardóma eilífðarinnar að ræða.

Jarðskjálftar sem tengjast virkjunum

Meira en 70 dæmi eru til í veröldinni um það að stórar vatnsaflsvirkjanir og uppistöðulón þeim tilheyrandi hafi sett af stað jarðskjálfta (Gupta, 1992).  Jarðskjálftar þessir ná niður á allt að 12-15 km dýpi.  Stundum er hægt að sjá tengsl á milli vatnshæðar í uppistöðulónum og skjálftavirkni.  Jarðskjálftar hafa t.d. farið af stað vegna Aswan stíflunnar í Egyptalandi og Hoover stíflunnar í Bandaríkjunum. 

Rannsóknir vísindamanna benda til þess að lóðrétt álag vatnssúlunnar hafi fremur lítil áhrif.  Það skiptir þó máli hvað virkjunin er stór vegna þess að vatnsþrýstingur í holrýmum (pore pressure) verður því meiri sem virkjunin er stærri.  Það álag sem skiptir mestu máli er lárétta álagið (horizontal stress) vegna þess að það getur haft mjög mikil áhrif á berggrunninn,  einkum ef hann er veikur fyrir.

Það er því vatnsþrýstingurinn í holrýmum í berginu og lárétt álag á berggrunninn sem ræður því hvort að jarðskjálftar fara af stað vegna vatnsaflsvirkjana.  Í raun og veru skiptir mestu máli hversu traustur berggrunnurinn nálægt stíflunni er.  Ef um er að ræða mjög sprunginn berggrunn og ef holrýmd og lekt bergsins er mikil,  þá getur stór vatnsaflsvirkjun haft mikil áhrif í átt til jarðskjálftavirkni.  Það virðist því vera frekar regla en undantekning að einhverjir skjálftar fari af stað stundum mörgum árum eftir að vatnsaflsvirkjanir eru byggðar. 

Hvað er dyngjugos?

Ef gýs á næstunni fyrir norðan Vatnajökul gæti orðið um svokallað dyngjugos að ræða.  Dyngjuhraun eru basísk og mjög þunnfljótandi vegna lítils kísilsinnihalds.  Þau geta því runnið nokkuð langar vegalengdir, einhverja tugi km a.m.k. standi gosin lengi.  Dyngjugos geta varað áratugum saman eins og á Hawaii, og myndast þá stundum hrauntjarnir sem eru glóandi um lengri tíma.  Dyngjuhraun eru yfirleitt helluhraun og í þeim getur verið mikið um tómar hraunrásir og hella.  Ekki er vitað til að dyngjugos hafi átt sér stað á sögulegum tíma á Íslandi.

Það viðkvæma í málinu er það hvort að virkjunin við Kárahnjúka hafi sett af stað jarðskjálfta og kvikuhreyfingar?  Vitað er að vatn í jarðskorpunni virkar sem smurning á jarðskjálftasprungur og spurningin vaknar hvort fargið af Hálslóni gæti mögulega hafa haft einhver isóstasísk áhrif.  Um það er erfitt að segja á þessu stigi málsins en ekki má gleyma því að á þessu svæði er stutt niður í möttulstrókinn undir Íslandi.  En það er ljóst að ef dyngjugos hefst á svæðinu við Upptyppinga og varir lengi er ákveðin hætta á því að hraun renni í átt til mannvirkjanna við Kárahnjúka.  A.m.k. er ekki á þessu stigi hægt að útiloka að það gæti gerst, verði á annað borð af gosi á svæðinu.

Það er gott að sofa!

Þarf þessi mynd nokkuð skýringa við?

Að lesa Nabokov á Selfossi

Jæja, alltaf gott að koma heim til Selfoss og setjast niður og lesa.  Ekkert slor að lesa um Nabokov, enda áhugaverður rithöfundur og þýðandi.  Kötturinn Vampy nýtur góðs af.  (Sokkarnir eru í boði Júróprís).

Tapið á Landspítalanum og einkavæðingin

Stjórnmálamenn kvarta ætíð yfir því að þeir séu að tapa peningum á rekstri Landspítala-Háskólasjúkrahúss.  Ég hef aldrei skilið af hverju þeir eru svona hissa á þessu.

Sjúkdómar eru hreint tap nema...fólk komist aftur til heilsu og út á vinnumarkaðinn.  Þess vegna finnst mér að það EIGI að vera tap á rekstri sjúkrahúsa.  ÁVINNINGURINN er aftur á móti fólginn í almennri heilsu landsmanna og því að fólk sé ekki of lengi fjarverandi frá vinnu.  Þann ávinning er erfitt að meta til fjár.

Heyrst hefur að Sjálfstæðismenn vilji einkavæða heilbrigðiskerfið.  Ef þeir hafa tekið þá ákvörðun innan síns hóps vil ég  biðja þá um að gjöra svo vel og flýta sér og drífa sig að klára verkið.  Vegna þess að fólk lifir það ekki af að vera endalaust á biðlistum.  Núverandi ástand er gjörsamlega óþolandi.

Eins og staðan er í dag fær fólk ekki þá þjónustu sem það hefur rétt á og það getur heldur ekki borgað fyrir þjónustuna aukalega þó að það eigi peninga.  ÞAÐ ER EINFALDLEGA ENGA ÞJÓNUSTU AÐ FÁ!

Þessi hálfkaraða laumulega einkavæðing er því alveg óþolandi.   Annað hvort höfum við opinbert heilbrigðiskerfi sem sinnir skyldu sinni eða við einkavæðum eins og í Ameríku og þeir sem eiga peninga lifa af, hinir veslast upp.  Eins og staðan er í dag höfum við hvorki opinbert né einkavætt heilbrigðiskerfi.  Við höfum einfaldlega heilbrigðiskerfi sem er EKKI AÐ VIRKA.

Það vantar hjúkrunarrými strax

Mér skilst að það sé ekki hægt að finna nein einustu laus hjúkrunarrými fyrir aldraða í Reykjavík þessa stundina.  Heilsu og lífi ættingja (ef þeir eru þá til ) er fórnað fyrir aðra veika ættingja.  Heilbrigðiskerfið er STOP.

Ástæðan fyrir þessu ófremdarástandi er sögð vera mannekla á sjúkrahúsum og elliheimilum.  Af hverju er ekki tekið á því máli?  Er ekki hægt að flytja inn fólk og hækka launin? Má kannski ekki borga sjúkraliðum og hjúkrunarfólki mannsæmandi laun?  Er það vandamálið?  Snýst ekki allt um peninga þegar allt kemur til alls?

Af hverju var þá verið að setja 5 milljarða í Héðinsfjarðargöng á meðan gamalt fólk er látið deyja á biðlistum?   Hefði ekki verið nær að opna nokkrar lokaðar deildir á Landspítalanum fyrir 5 milljarða?  Eða þá að halda þeim deildum opnum sem nú þegar eru til staðar og eru yfirfullar?

Hverjir bera ábyrgð á þessu ástandi?  Eru það ekki heilbrigðisráðherrar undanfarinna 12-15 ára sem hafa ekki gert neitt til þess að bæta ástandið.   Hvað gerði Sif Friðleifsdóttir?  Hvað gerðu ráðherrar Sjálfstæðisflokksins?  Hvað er Samfylkingin að gera í dag?

Það þýðir ekki að bíða í 2 ár eftir nýju hjúkrunarheimili í Mörkinni.  ÞAÐ VANTAR FLEIRI HJÚKRUNARRÝMI FYRIR ALDRAÐA STRAX Í NÆSTU VIKU!!!!! 

Himalayafjöllin

Indland er gert úr fornri harðri meginlandsskorpu sem virðist hafa rekist á meginlandsskorpu Asíuflekans og myndað Himalayafjöllin sem þannig hafa lyfst upp.  Hæsti tindur Himalayafjalla er tindur Mt. Everest sem er um 8.848 metra yfir sjávarmáli.  Fjöll á jörðinni verða yfirleitt ekki mikið hærri en Everestfjall og fyrir því eru aðallega tvær ástæður.  Í fyrsta lagi er rofið það mikið að fjallið brotnar niður undan veðri og vindum.  Í öðru lagi eru ákveðin takmörk fyrir því hvað bergið á Jörðinni er sterkt sem gerir það að verkum að fjöll geta "fallið saman" undan eigin þunga.  Himalayafjöllin eru líklega aðeins um 55 milljón ára gömul sem þýðir að engin Himalayafjöll voru til á meðan risaeðlan Tyrannosaurus Rex gekk um á Jörðinni.  Fjöll standa ekki endalaust...þau rofna niður, og verða að lokum að sléttum og jafnvel dölum.  Þannig eru bergsalir fjallanna ekki eilífir.  Hima-laya merkir heimkynni hins eilífa snævar en ljóst er að í fjöllunum eru tindarnir ætíð snævi þaktir.  Mannkynið hefur ætíð leitað til fjallanna til þess að komast í tengsl við náttúruna og í mörgum trúarbrögðum eru fjöllin nánast sem guðlegar verur.

Goslausir dagar

Jæja nú er ég hætt að drekka gos og borða gervisykur nema í einstaka tilvikum (með hamborgara eða pizzu ca. 1 sinni í mán.) og mér líður strax miklu betur.  Ótrúlegt að ég sem hesthúsaði 1,5 lítra af díet kók á dag að meðaltali fái mér nú aðeins appelsínusafa og ananassafa.  Ég er búin að uppgötva hvað bananasafi er æðislegur og jarðaberjasafi (Nammi namm). Eplasafinn er einnig klassískur.  Núna langar líkamann bara í safa eða jafnvel vatn!  Það skyldi þó aldrei vera að ískallt vatn sé besti svaladrykkurinn?

Góðu fréttirnar eru að ef ég get hætt að drekka gos og borða gervisykur þá geta það allir!  Mæli með því að fólk kanni gosneyslu sína og dragi úr henni eins og kostur er.  Hugsið um tennurnar, áður en það er of seint! 

 

Að festa skápana við vegginn

Flest slys innanhúss í jarðskjálftum verða af völdum lausra muna sem kastast í fólk eða þegar fólk dettur og slasar sig til dæmis á hlutum sem fallið hafa niður úr hillum og skápum, brotnað og dreifst um gólf.  Réttur frágangur á lausum húsmunum er því oft það eina sem getur forðað þolendum jarðskjálfta frá því að fá misþunga húsmuni í sig með ófyrirsjáanlegum afleiðingum.

Með þetta í huga erum við hjónin búin að festa bókaskápana við vegginn og ég er að hugsa um að vera ekki með þunga hluti ofan á hillum eða hátt uppi.  Ekki að það sé endilega jarðskjálfti á leiðinni en allur er varinn góður. 

Þegar lesið er um afleiðingar Suðurlandsskjálftanna árið 2000 kemur í ljós að 2 árum eftir jarðskjálftana þjáðust en um 14% þolenda þeirra af kvíða og áhyggjum.  Góð leið til þess að minnka slíkar áhyggjur er að festa skápa og tryggja það að heimilið verði eins öruggt í jarðskjálftum og mögulegt er.